ETARSKO ULJE MATIČNJAKA
Matičnjak (Melissa officinalis) je lekovita, mirisna, ukrasna, industrijska, začinska i medonosna biljka. Pčele ga vole, pa zbog toga i nosi ime matičnjak, a nazivaju ga i melisa, limunčica, čelinjak, limunka, maternjak, pčelinja metvica, rojevac i macina trava.
Zahvaljujući veoma složenom sastavu, matičnjak deluje na više organa. Prvi podaci o lekovitim svojstvima matičnjaka potiču sa početka nove ere. U lečenju je zastupljen još od davnina, u vreme starih Grka i Rimljana. Kao lekovita biljka, matičnjak je bio vrlo cenjen i kod Arapa koji su ga još pre hiljadu godina gajili. Pinije je u svom delu Naturalis historia preporučivao primenu matičnjaka kod uboda insekata, za ublažavanje bolova u želucu i za tretiranje bolnih menstruacija. Biljka je vekovima bila temelj mnogim preparatima za jačanje oslabelog organizma. Paracelzus je od matičnjaka pripremao preparat koji je nazivao eliksirom života.
PRIMENA ETARSKOG ULJA MATIČNJAKA
Narodna medicina je preporučivala čaj od matičnjaka kod bolova i lupanja srca, bolesti želuca, astme, neuroza, neredovnog menstrualnog ciklusa. Etarsko ulje matičnjaka je jedno od nekoliko ulja za koja su istraživanja potvrdila snažna antivirusna svojstva. Rezultati su pokazali delotvornost ulja protiv virusa uzročnika gripa, malih boginja, herpesa. Ulje deluje i baktericidno, protivupalno, antidepresivno, umirujuće, zaceljujuće, karminativno, kardiotonično. Ublažava simptome prehlada, gripa, groznice, bronhitisa i hroničnog kašlja. Kao analgetik i spazmolitik koristi se kod glavobolja, migrena, dismenoreje, neredovne menstruacije i tegoba menopauze. Prisustvo aldehida je odgovorno za izrazito antivirusno delovanje, a zbog prisustva geraniala i citronelala od svih etarskih ulja ima najpovoljniji efekat na CNS. Smatra se da zbog antioksidanata, koji štite ćelije tela od oštećenja uzrokovanih oksidacijom, matičnjak pomaže i obolelima od Alzheimerove bolesti da poboljšaju pamćenje i koncentraciju. Takođe, ovo etarsko ulje sadrži flavonoide i tanine.
Matičnjak je zbog svojih antivirusnih svojstava vrlo popularan u kozmetici. Od njega se prave losioni, tonici, hidrolati, kreme i slično.
ZAŠTO JE ETARSKO ULJE MATIČNJAKA SKUPO?
Najvažniji lekoviti sastojak matičnjaka je vrlo lako isparljivo etarsko ulje, kog u listu ima veoma malo, svega 0,02-0,2% pa je za jedan kilogram ovog etarskog ulja potrebno destilovati neverovatnih 4-6 tona svežeg bilja! Ovakav nizak prinos utiče ne samo na visoku cenu etarskog ulja, već i na pojavu “falsifikovanih ulja” poput limunske trave, destilovanog limunovog ulja ili raznih mešavina jeftinijih ulja u kojima je prisutna samo mala količina ulja matičnjaka, što utiče na kvalitet ulja i njegovu upotrebu i delotvornost.
Zbog svega toga, list matičnjaka se mora pažljivo brati. List matičnjaka se bere malo pre cvetanja, jer u to vreme lišće je najkrupnije. Tada i ima najviše etarskog ulja koje tada najjače miriše. Da bi se dobio kvalitetan list matičnjaka, mora se brati po sunčanom vremenu i kada više na njemu nema rose. Obrano lišće ne bi trebalo da se prenosi u vrećama, već su za to najbolje pletene korpe. Takođe, ne sme se gnječiti.